Matbacılık

Matbaacılık, resim ve yazı örneğinin basım yoluyla çoğaltılmasıdır. Dergi, gazete, kitap, pul veya bir çikolata kutusunun bir aslı vardır. Bu asıl örnekten yapılan kalıpla, istenildiği kadar baskı yapılabilir.

Yazı karakterleri, resimler ve illüstrasyonlar basılı malzemelerin temelini oluşturur. Örneğin; bir otobüs biletinde sadece yazı kullanılırken, bir pul üzerinde yazı, resim veya illüstrasyon yer alır.

Baskı öncesinde tasarımcı (grafiker) ilk hazırlıkları yapar. Resim veya yazıyı bilgisayara aktararak sayfayı düzenler. Çalışma bitince film çıkışları alınır. Basıma geçilmesi için bu filmin kalıba geçirilmesi gerekir. Genellikle metalden olan, ışığa duyarlı kimyasal bir maddeyle kaplı olan kalıbın üzerine sayfa örneğinin negatifi konularak kuvvetli bir ışık altında tutulur. Pozlandırma denilen bu işlem sonrasında banyo yaptırılan kalıptaki ışığa duyarlı madde temizlenir ve ışığın vurduğu yerlerde, filmin üstündeki görüntüler kalıp üzerine çıkar. Örnek artık baskıya hazırdır. Gelişen teknoloji sayesinde bir çok matbaa, tasarımları bilgisayardan doğrudan kalıba aktarılabilmektedir. Film ve montaj işlerini ortadan kaldıran bu sisteme CTP denmektedir.

Günümüzde kullanılan üç temel baskı tekniği vardır. Ofset, tipo ve tifdruk baskı…

Ofset, en yaygın kullanılan basım tekniğidir. Yağın mürekkebi emerek, suyu kabul etmemesi esasına dayanır. Kalıba aktarılan örnek yağlanmış olduğundan mürekkebi emer. Baskı yapılmayacak olan boş alanları ise yağlı değil ıslak olduğu için mürekkebi almazlar. Kağıt makineye tabaka halinde yüklenir.

Çoğunlukla alüminyumdan yapılan ofset kalıpları, silindire kolayca sarılırlar. Baskı esnasında iki tane merdane kalıba değer; biri kalıbı ıslatırken, diğeri yağlar. Sonrada kalıbın üzerinden kauçuk bir silindir geçer. Mürekkep önce kauçuğa, oradan da kağıda aktarılır.

Tipo baskıda, basılacak örnek klişe denilen kabartma halinde bir yüzeye aktarılır. Bu yüzey mürekkeple kaplanır ve kağıda bastırarak görüntü elde edilir. Tipo baskı makineleri iki çeşittir. Kağıdın makineye tabaka olarak verildiği makineler ve bobin halinde verildiği makineler. Rotatif makineler denilen ikinci türdekiler, dev bir bobin kağıda dakikada 500 metre gibi bir hızla basım yapabilirler.

Tifdruk baskı (çukur baskı) yönteminde genellikle bakır kalıp kullanılır. Kalıp üzerinde küçük girintiler halinde oyuklar vardır. Bu oyukların derinlik ve büyüklükleri farklıdır. Kalıbın tüm yüzeyine mürekkep verilir, sonra metal bir bıçak yüzeydeki bütün mürekkebi kazıyarak sadece oyukların içini bırakır. Kağıt, kalıp merdanesi ile başka bir merdane arasına konur ve yüksek basınç ile oyuklardaki mürekkep kağıda geçer. Tifdruk kalıbının yapımı oldukça pahalıdır ve çok özel kağıtlar gerektirir. Baskı özelliğinden dolayı basılan her kopya birebir benzer ve nettir. Baskı kalitesi bozulmadığı için yüksek trajlı baskılarda tercih edilmektedir.